Module 4: Avondlezing Lies Scaut en praktijkdag kinderen en jongeren

Maandag hadden we een online avondlezing over rouw in de klas.

Als er een overlijden plaatsvindt op een school dan kan men best werken volgens de volgende principes.

Er is een acute fase. In die fase wordt het beste zo snel mogelijk het slechte nieuws van het overlijden gemeld. Belangrijk is ook dat alle leerlingen en leerkrachten dat nieuws eerlijk en tegelijk vernemen.

Bij jonge kinderen worden de ouders natuurlijk ook samengeroepen en ingelicht.

Ouders van kleuters denken dat hun kinderen het toch allemaal niet begrijpen. Dat is helemaal niet waar. Kleuters vangen van alles op van hun omgeving en als er geen eerlijke communicatie komt dan gaat alles hun eigen leven leiden en komen er nog grotere problemen.

Heel belangrijk is ook dat er een 'stille klas' wordt ingericht. Daar kunnen kinderen en jongeren iets tekenen, brieven schrijven, knutselen ....

Dan volgt de afscheidsviering. Misschien kunnen de kinderen en de jongeren daarop aanwezig zijn. Dat lukt niet altijd. Er zijn immers de vele cultuurverschillen. Moslimkinderen worden meestal zo snel mogelijk in hun thuisland begraven. Dan is het beste dat de school zelf een afscheidsviering organiseert en zo de kinderen ook betrekt bij dit essentieel gebeuren: afscheid nemen.

Nadat we deze fase als school hebben afgesloten komt de normalisatiefase. Het schoolleven moet gewoon terug zijn eigen gangetje gaan. De meeste kinderen moeten geen voorkeursbehandeling krijgen omdat ze deze ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt.

Wel moet je een lijst opstellen van de zogenaamde risicoleerlingen en die leerlingen extra in het oog houden.

Je kan ook een herinneringshoek installeren.

Ook moet je de verschillende mijlpalen gedurende het schooljaar benutten om te praten en iets te organiseren rond de overledene. Dat is heel belangrijk. Het eerste jaar beleven we elke dag immers voor het eerst zonder onze dierbare. Men kan op zoek gaan naar gepaste rituelen en symbolen. Om het een beetje overzichtelijk te maken kunnen we een kalender of tijdslijn opstellen met de vaste mijlpalen gedurende het schooljaar.

Na het schooljaar kan je misschien de foto van de overledene meenemen naar de volgende klas.

Als het gaat over overleden ouders dan kan je overleggen wat het kind of de jongere zelf wil.

Er zijn heel wat organisaties die de school kan helpen en ondersteunen bij een verlieservaring.

Je kan die organisaties ook raadplegen vooraleer er al iets ergs is gebeurd want vroeg of laat komen we allemaal in aanraking met de dood.

https://doodgewoonindeklas.be/“Doodgewoon.

In de kleuterklas aan de slag met het thema dood” werd gemaakt op initiatief van Lucas for Life vzw. Deze vzw wil de dood met kinderen en jongeren bespreekbaarder maken. 

Wij konden dit echter onmogelijk alleen. Lucas for Life vzw kon rekenen op een enthousiaste werkgroep: Veerle Bolle (kleuterjuf, rouwcoach en vrijwilliger Missing You), Inne Colson (leerkracht LO en rouwbegeleider), Robyn De Haes (student Sociaal Cultureel Werk), Vicky Desmet (kleuterjuf), Leen Martens (rouwconsulente bij Vind je Kracht) en llke Vanaenrode (kleuterjuf). 

Het uitgewerkte pakket werd nagelezen en becommentarieerd door een resonantiegroep. Wij danken hiervoor: Manu Keirse (psycholoog en rouwexpert), Lies Scaut (psychotherapeut en rouwbegeleider), Sylvie De Mey (rouwconsulente), Britt Van Looken (pedagoog) en Geertrui Smedts (pedagoog).

https://www.doodgewoonindeklas.nl/

Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover heeft voor leerlingen in groep 7 en 8 het digitale lesmateriaal Doodgewoon in de klas ontwikkeld. Op een luchtige manier en met interactieve werkvormen worden antwoorden gegeven op veel vragen van kinderen. Zo ervaren de leerlingen dat de dood geen eng thema is maar onderdeel van het leven.

Doodgewoon in de klas biedt de gelegenheid om op een neutraal moment met elkaar te praten over dood, verlies en uitvaartrituelen. Praten over de dood op jonge leeftijd helpt om later beter om te kunnen gaan met verlies en verdriet.

https://www.kuleuven.be/thomas/page/rouwen-op-school/

Een goede begeleiding van rouwende leerlingen op school kan ervoor zorgen dat deze leerlingen niet geïsoleerd raken, geen vertraging oplopen in hun schoolloopbaan en niet terechtkomen in een gecompliceerd rouwproces. Een gepaste omkadering maakt dat ook leerlingen met een litteken kunnen uitgroeien tot sterke volwassenen.

'Rouw op school' probeert u en de leerlingen steunend en ondersteunend nabij te zijn wanneer de dood zich aandient op school. 'Rouw op school' biedt achtergrondinformatie over de eigenheid van rouwprocessen bij autochtone jongeren en bij migrantenjongeren .Een uitgewerkt draaiboek helpt de school, de leerkrachten en de leerlingen bij elk aspect van het rouwproces. De algemene werkvormen die voorgesteld worden, leren de leerlingen omgaan met rouw en verdriet. Curatieve werkvormen kunnen op school heel nuttig zijn in een rouwgroep. Daarnaast biedt 'Rouw op school' nog een waaier aan didactisch en meditatief materiaal.

Deze informatie vervangt natuurlijk geenszins een goede plaatselijke begeleiding met alle betrokken partijen, maar hoopt daartoe wel een aantal nuttige instrumenten en perspectieven aan te reiken.

https://berrefonds.be/

Bij het verlies van een kind tot 12 jaar kan je contact opnemen met het berrefonds.

• Het berrefonds heeft een troostkoffer voor kleuters ontwikkeld en een troostkoffer voor leerlingen van de lagere school. Beide koffers bevatten spulletjes die we kosteloos tijdelijk uitlenen en spullen die we met veel liefde schenken aan de klasgenootjes van het overleden kind.

• Als een kind overlijdt, leent het berrefonds kosteloos een prachtige houten Koesterboom uit om een mooie gedenk- of rustplekje te maken op school. Kinderen kunnen de boom heel persoonlijk versieren door er wensen, hartjes met mooie woorden, vogeltjes, knutselwerkjes, foto’s, …. in te hangen. Het kan ook heel mooi zijn om theelichtjes op batterijen aan de voet van de boom te plaatsen. De Koesterboom wordt vaak in de inkomhal op school geplaatst of op een ander mooi plekje zodat iedereen weet dat er bij de boom warmte en liefde wordt ingezameld voor de overleden leerling.

Gisteren hadden we de praktijkdag i.v.m. hoe werken met kinderen en jongeren die een verlies hebben meegemaakt. Sommige technieken kan je ook gebruiken bij volwassenen.

Kinderen en jongeren vertellen veel door middel van creatieve communicatievormen.

-vertellen via spel: kinderen kunnen een belangrijke gebeurtenis reconstrueren door middel van poppen, barbies, playmobil, lego ..........

-vertellen via tekeningen: je kan een tekening laten maken met een duidelijke opdracht of een vrije tekening. Indien het kind te jong is, maak je zelf de tekening voor het kind. Nadien ga je in gesprek waarbij je het kind de gids van zijn tekening laat zijn. Hij geeft uitleg over zijn tekening.

-werken met foto's: dit kan je doen met jongeren die al een eigen smartphone hebben. Je geeft de opdracht om 10 foto's te nemen? Foto's van eender wat de aandacht trekt, binnen of buiten.

Daarna ga je een gesprek aan met de jongeren.

-werken met verhalen

-tekenen van een levensschild: kinderen krijgen een werkblad waarop een schild staat dat in drieën is gedeeld. De opdracht is om het verleden, heden en toekomst creatief uit te beelden in die drie vakken.

Ik wil jullie bedanken om de tijd te nemen om deze hopelijk nuttige informatie te lezen. Niet alleen ik ben daar dankbaar voor maar met mij alle kinderen en jongeren die te maken krijgen met verlies.

Hoe meer mensen zich verdiepen in dit onderwerp , hoe beter we elkaar kunnen ondersteunen.

Uit eigen ervaring kan ik beamen dat dit heel belangrijk is.

Dit onderwerp ligt me zeer nauw aan het hart. Ik hoop dat ik de komende jaren mag en kan ingezet worden bij rouw en verlies van kinderen in 1 van onze scholen.

Tot volgende week !