Module 5: Palliatieve zorg en euthanasie

Vrijdag was Jan Coel onze gastdocent. Hij is de coördinator Postgraduaat Oncologische Zorg en Palliatieve zorg bij hogeschool PXL. Hij was ook actief in het werkveld en geeft opleidingen in enkele netwerken.

Zijn belangrijkste boodschap was:

Over de wijze van sterven moet je vooraf goed nadenken, praat er vooral over met je gezinsleden en overleg met je huisarts.

Belangrijk is ook dat je de ingevulde documenten zorgvuldig bewaart.

Dit vond ik zo'n belangrijk gegeven dat ik daar vandaag jullie iets wil over vertellen.

Jan vertelde ons dat je in elke apotheek gratis het LEIFplan kan verkrijgen. Het LEIFplan is een brochure rond voorafgaande zorgplanning. Het bevat enerzijds alle correcte voorafgaande wilsverklaringen, vergezeld van een duidelijke uitleg hoe deze moeten ingevuld worden.

Daarnaast omvat het LEIFplan ook de brochure 'wegwijs in voorafgaande zorgplanning'.

Ik ben ze direct na de les gaan halen en ik moet zeggen dat ik blij verrast was met deze duidelijke brochure.

Er bestaan in België vijf wilsverklaringen die men voorafgaand kan opstellen. Op deze manier kunnen artsen en zorgverleners later met de wil van de patiënt rekening houden, wanneer deze zich niet langer zelf kan uitdrukken.

Meer en meer mensen willen 'met hun papieren' in orde zijn. Een reden is vaak dat ze iemand in hun nabijheid hebben zien overlijden op een wijze die ze zelf zeker niet willen. En dan begint de zoektocht naar 'wilsverklaringen'.

Talloze varianten van zulke wilsverklaringen worden aangeboden via het internet, zorginstellingen, sociale diensten, allerhande verenigingen ..... Veel van deze goedbedoelde documenten blijken echter niet rechtsgeldig. Mensen weten niet welke nu betrouwbare wilsverklaringen zijn of niet. Men ziet door het bos de bomen niet meer. Vandaar dat LEIF, met de steun van minister Frank Vandenbroucke, samen met de FOD Volksgezondheid deze gebruiksvriendelijke brochure heeft opgesteld.

Indien men nog wilsbekwaam en mondig is, heeft men deze wilsverklaringen niet nodig.

Vanaf het moment dat je dat niet meer bent dan heb je het beste toch al eens nagedacht wat jij graag zou willen. Misschien denk je dat je daar nog genoeg tijd voor hebt maar spijtig genoeg is dat niet altijd zo.

1. de 'negatieve' wilsverklaring daarin kunt u bepalen wat u niet meer wil ondergaan, wanneer u dit zelf niet meer kunt vertellen (bijv. door dementie of een coma). Het kan gaan om het weigeren van reanimatie, bestraling, kunstmatige beademing,......

2. de wilsverklaring euthanasie. Met een wilsverklaring euthanasie kunt u vragen dat er euthanasie wordt toegepast als u op onomkeerbare wijze het bewustzijn verliest. Buiten deze wilsverklaring om, is euthanasie alleen mogelijk op uitdrukkelijk verzoek van een patiënt die nog in staat is om zijn wil om te sterven uit te drukken.

3. de verklaring inzake de wijze van teraardebestelling

4. de verklaring van orgaandonatie
   

Er is nog een vijfde wilsverklaring, de lichaamsschenking aan de wetenschap maar daar bestaat geen voorgedrukte wilsverklaring. Dit moet met een eigenhandig geschreven testament geregeld worden.

Wat is het verschil tussen palliatieve sedatie en euthanasie ?

Er is vaak verwarring tussen palliatieve sedatie en euthanasie, maar er is een duidelijk verschil: anders dan euthanasie heeft palliatieve sedatie niet als doel om het leven van de patiënt te verkorten of te beëindigen, maar enkel om het sterven draaglijker te maken. Omdat het enkel wordt toegepast bij mensen die al stervende zijn, heeft palliatieve sedatie nauwelijks invloed op de levensduur. Het is bovendien een normale medische behandeling, dus anders dan bij euthanasie zijn er geen formulieren of aangifte nodig.

Als laatste wil ik een paar misverstanden rechtzetten rond palliatieve zorg.

Palliatieve zorg betekent niet noodzakelijk dat er geen hoop meer is. Het is niet omdat deze fase geen duidelijke duur heeft, dat deze niet nog op een mooie manier kan beleefd worden. Bovendien is palliatieve zorg er niet enkel voor oudere mensen of oncologiepatiënten. Ze is er voor mensen met verschillende ziektebeelden en van verschillende leeftijden, die allemaal in de laatste fase van hun leven zijn aangekomen en streven naar een zo aangenaam mogelijke manier om die te beleven.

Palliatieve zorg wordt trouwens niet enkel in het ziekenhuis aangeboden maar kan ook thuis gegeven worden. Het kan zelfs gebeuren dat een patiënt die opgenomen is op de palliatieve zorgeenheid zich na een tijdje terug wat sterker begint te voelen. Op dat moment wordt er bekeken of er de mogelijkheid bestaat om nog even terug naar huis te kunnen gaan. Zo kan kostbare tijd ingevuld worden met familie en geliefden, op de plek waar de patiënt zich het meeste thuis voelt.

'Palliatieve zorg is alles wat nog gedaan dient te worden als men denkt dat er niets meer gedaan kan worden.'

Cicely Saunders, grondlegster van de palliatieve zorg

Ik hoop dat jullie wat wijzer zijn geworden. Voor mij was deze les zeker een verrijking en een startpunt om na te denken wat ik wil als ik niet meer wilsbekwaam ben.

Ik wil jullie ook allemaal hartelijk bedanken om zo trouw mijn blogs te lezen. Het was vrijdag onze laatste officiële lesdag. Ik heb met veel plezier deze blogs geschreven omdat er rond deze onderwerpen nog zoveel taboes en misverstanden bestaan en je er niet gaat in verdiepen als je er zelf niet mee in contact komt.

Mijn reis in deze wereld gaat zeker niet stoppen want er zijn al twee concrete wegen die ik mogelijk ga inslaan. Veel kan ik er nog niet over kwijt omdat ik de komende weken nog gesprekken heb zodat het definitief kan worden. Indien jullie ooit hulp zouden nodig hebben bij een verlieservaring dan mogen jullie me altijd contacteren en dan zal ik mijn uiterste best doen om jullie te helpen.

Bedankt lieve mensen xxxx