Module 4: Lesdag 12: Kinderen en jongeren

Gisteren ging het over een onderwerp waar ik al lang naar uitkeek.

Wat doet rouw bij kinderen ?

Jean Piaget was een Zwitserse ontwikkelingspsycholoog die bekend staat om zijn theorieën over de cognitieve ontwikkeling van kinderen.

Zijn theorieën omvatten vier hoofdstadia van cognitieve ontwikkeling.

Deze stadia beschrijven de manier waarop kinderen informatie verwerken en begrijpen naarmate ze ouder worden.

Als we de dood bekijken binnen het kader van Piagets ontwikkelingsstadia, kunnen we speculeren over hoe een individu van verschillende leeftijden het concept van de dood begrijpt op basis van hun cognitieve vermogens in elk stadium.

1. verlies bij kinderen( 0 tot 2 à 2,5 jaar ) In dit stadium zijn kinderen vooral gericht op het verkennen van de wereld door middel van zintuiglijke waarneming en motorische activiteit. Ze zijn zich nog niet bewust van de dood maar ze missen de geur, de warmte, de stem .....van de overledene. Dat wil zeker niet zeggen dat we de kinderen moeten afschermen van de dood. Lies vertelde gisteren van een tweejarig kind dat haar middagdutje deed op haar mama die juist daarvoor euthanasie had gepleegd. Hoe mooi is dat ? Er is 1 gouden regel bij verlies en rouw bij kinderen van elke leeftijd, hoe klein ook : Lieg nooit, vertel de waarheid !!!! Zeg nooit mama is een sterretje aan de hemel, oma slaapt voor altijd, papa is op reis ...... Vroeg of laat kom je daar in vast te zitten. Kinderen kan je niks wijsmaken.

2. kinderen en verlies ( 3 tot 5 à 6 jaar ) Ze kunnen beginnen te begrijpen dat de dood betekent dat iemand ophoudt te leven, maar ze kunnen het nog steeds moeilijk vinden om de onomkeerbaarheid van de dood volledig te begrijpen. Een kind maakt bijvoorbeeld met twee kartonnen dozen een vliegtuig zodat ze naar haar overleden papa kan vliegen. Daar aangekomen gaat ze gewoon in gesprek met haar papa. Een meisje haar mama is gestorven na de bevalling van haar zusje. De juf van het meisje vertelt dat ze zwanger is en daarop vraagt het meisje of de juf dan ook gaat sterven. Ze veralgemenen een specifieke gebeurtenis. Doordat de kinderen op die leeftijd nog sterk leven in de fantasie- en sprookjeswereld is het heel belangrijk om bij begeleiding met creatieve werkvormen aan de slag te gaan.

3. kinderen en verlies ( 6 tot 11 jaar ) In dit stadium ontwikkelen kinderen het vermogen om logisch en concreet te denken. Ze kunnen de onomkeerbaarheid van de dood beter begrijpen en erkennen dat doodgaan permanent is. Een regel is van wanneer kinderen niet meer geloven in de Sint, ze ontwaken uit hun magisch denken en beseffen dat de dood voor altijd is en ook onvermijdelijk is. Ze willen alles weten van het overlijden. Ook over zelfdoding kan worden gesproken als ze er zelf naar vragen. Stap voor stap uiteraard en bij elke stap vragen of ze nog verder willen gaan met het verhaal of dat ze liever willen stoppen.

4. Rouw in de puberteit Indien jongeren met rouw te maken krijgen in deze levensfase is het heel moeilijk. De puberteit is sowieso al een lastige tijd en als rouw er dan nog bijkomt, wordt het heel zwaar. Pubers willen zo weinig mogelijk tijd spenderen met volwassenen maar in hun vriendengroep kunnen ze ook niet terecht omdat rouw een onderwerp is waar de meeste pubers niet mee bezig zijn. Er is dus heel veel risico op vereenzaming. Indien je merkt dat je puber thuis niks kwijt wil over het verlies, check dan eens of hij bij zijn vrienden wel terecht kan.
   

Er is een hele fijne organisatie waar je hulp kan vragen voor kinderen en jongeren die met

rouw worstelen of die ook de school informeren over rouw.

 https://www.missingyou.be/educatief-aanbod/scholen-en-jeugdwerk/  

Een andere ontwikkelingspsycholoog, Arnold Sameroff heeft een andere benadering als

het gaat om het begrijpen van de dood door kinderen.

Volgens hem is het niet zozeer de cognitieve ontwikkeling van kinderen die hun begrip

van de dood beïnvloedt maar is het een combinatie van genen (nature), omgeving

(nurture) en tijd. Het zijn vooral de sociale en omgevingsfactoren zoals culturele

overtuigingen, religieuze opvattingen, familie, school en de politieke en

geografische achtergrond die bepalend zijn.

Bij kinderen kunnen zowel als bij volwassenen emotionele, lichamelijke, spirituele

rouwreacties voorkomen. Zeker kun je ook gedragsveranderingen waarnemen.

Kinderen kunnen niet altijd vertellen waar ze mee zitten maar door ze te laten tekenen en

knutselen kan je al veel te weten komen.

Een leuk filmpje om te bekijken met kinderen is 'Inside out'.

Een verhaal over een jong meisje, Riley en de 5 emoties in haar hoofd.

Nadat Riley met haar ouders verhuist naar San Francisco, proberen Plezier, Verdriet

en de andere emoties om te gaan met alle nieuwe stressvolle uitdagingen.

 https://youtu.be/LsT4HFxNigc

Zeker een aanrader bij kinderen die het emotioneel moeilijk hebben.

Dan is er nog iets dat ik wil delen. Uitvaartspecialist Dela heeft in samenwerking

met Lies Scaut 'Mijn herinnering aan jou', een online tool om kinderen te helpen

rouwen, ontwikkeld. De applicatie focust zich op kinderen van het basisonderwijs

en wil kinderen een steun bieden in hun rouwproces om de overledene levendig te

houden. Er zijn ook informatieve filmpjes voorzien die de kinderen kunnen voorbereiden

op de uitvaart, de overledene en de opbaring. Zo zijn de kinderen enigszins voorbereid

op wat er gaat komen.

https://mijnherinneringaanjou.be/

Ik hoop dat jullie dit stuk van mijn studie even leuk vonden als ik.

Het voelde aan als thuiskomen !

Tot volgende week !